Marillion - Script For a Jester's Tear

Marillion to dziś bezdyskusyjna klasyka rocka progresywnego i jeden z najbardziej wpływowych zespołów w historii gatunku. Choć jego płytoteka, a szczególnie albumy nagrane po odejściu ze składu wokalisty Fisha, wzbudza wśród fanów pewne kontrowersje i podziały, nikt nie kwestionuje pierwszych dokonań zespołu oraz ich roli w kształtowaniu się współczesnego oblicza muzyki progresywnej. Mimo że zespół powstał w końcówce lat siedemdziesiątych, to na swój debiut czekał dość długo. Jednak wydana w 1983 roku płyta "Script For a Jester's Tear" okazała się prawdziwą petardą. Już od samego początku członkowie zespołu pokazali światu swoje oryginalne pomysły na granie gatunku, odróżniające się od klasyków z lat siedemdziesiątych, i to pomimo pozostawania pod wpływem i inspiracją starszych kolegów.

Debiut Anglików to sześć kompozycji, z których pięć tworzy epickie, wielowątkowe suity, trwające około 7-8 minut każda. Do tego dochodzi jedna krótsza, dużo bardziej przystępna piosenka. Podział na utwory ambitne i rozbudowane oraz prostsze, bardziej piosenkowe stanie się charakterystyczny dla twórczości Marillion. Zmieniać się będą jedynie proporcje miedzy obydwoma typami kawałków. Oryginalne są też składniki, z których przygotowano dźwiękową ucztę. Pierwotny Marillion to przede wszystkim pastelowe, wielobarwne pejzaże klawiszy obsługiwanych przez Marka Kelly'ego w charakterystyczny dla lat osiemdziesiątych, lekko syntetyczny sposób ze sporą ilością zabaw dźwiękami oraz ambitnymi partiami solowymi. Mimo, że klawisze są dominujące w warstwie dźwiękowej, sporo do powiedzenia mają też gitary Steve'a Rothery'ego. Muzyk potrafi zarówno zagrać ostrzej i agresywniej, z elementami hard rocka a nawet punk rocka, jak i koić zmysły słuchacza akustycznymi wstawkami. Nie brakuje ambitnych, długich solówek, w których można odnaleźć nawiązania do płynącego stylu gry Davida Gilmoura z Pink Floyd. Pojawia się też trochę charakterystycznego dla późniejszej twórczości Marillion, melancholijnego łkania na gitarze. Ponieważ spora część utworów jest dość spokojna i nastrojowa, sporo do powiedzenia ma też wyrazisty, często wysuwający się na pierwszy plan, głęboki bas Pete'a Trewavasa. Najmniej wyróżnia się perkusista Mick Pointier, uderzający w bębny w prosty, typowy dla tej epoki sposób, przypominający trochę brzmienie automatu perkusyjnego. Oczywiście pisząc o Marillion nie można zapomnieć o miękkim, rozmarzonym ale niepozbawionym zadziorności i charyzmy wokalu Fisha, który stanie się źródłem inspiracji dla olbrzymiej ilości progresywnych zespołów rockowych i metalowych. Bajkowość, epickość oraz lekki, wiosenny klimat całości to kolejne cechy stylu grupy, wzmacnianego przez charakterystyczne, wielobarwne, obrazkowe okładki płyt. Pewną wadą debiutu jest jego brzmienie - dość surowe, pozbawione głębi i nie do końca ukazujące potencjał instrumentalistów. Do tego zostało utrzymane w typowej dla lat osiemdziesiątych syntetycznej, inspirowanej muzyką elektroniczną manierze producenckiej, przez co dzisiaj lekko już trąci myszką.

Spośród albumów nagranych z Fishem, "Script For a Jester's Tear" wydaje się być pozycją najtrudniejszą, której pełne rozgryzienie wymaga co najmniej kilku sesji odsłuchowych. Wiąże się to ze sporym rozbudowaniem większości utworów, które w sposób liniowy (trochę na wzór kompozycji Genesis) prezentują słuchaczowi poszczególne motywy i jedynie miejscami trzymają się prostszych schematów zwrotkowo-refrenowych. Niestety ta ambicjonalność nie zawsze idzie w parze z dobrym zgraniem poszczególnych motywów i zdarza się, że przejścia między nimi są trochę przypadkowe. Zaletą za to jest fakt, że w przeciwieństwie do późniejszej, w większości spokojnej, wolnej i stonowanej twórczości grupy, mamy tutaj sporo dynamiki i młodzieńczej energii. Dużą jej dawkę można odnaleźć w otwierającej całość kompozycji tytułowej, w której Marillion płynnie balansuje między rockowym czadem i dynamiką a epickimi zwolnieniami, ukazującymi klasę śpiewu Fisha i wielobarwne, momentami mocno folkowe (w stylu Jethro Tull) brzmienia klawiszy Marka Kelly'ego.

"He Knows You Know" to jedyna na albumie prostsza, krótsza, dość chwytliwa kompozycja, z racji swojej dynamiki, melodyjności oraz zwartej struktury będąca drogowskazem dla rozwoju stylu zespołu w przyszłości. Sporą epickość i ambicje zespół pokazuje w kolejnym utworze, dostojnym i wielowątkowym "The Web", którego punktem kulminacyjnym jest wspaniały pojedynek na "płynące" solówki między gitarą a klawiszami. Połamany rytmicznie, nerwowy "Garden Party" to swoisty kompromis między chwytliwymi zwrotkami a ambitniejszymi zawijasami i wycieczkami solowymi Marka Kelly'ego i Steve'a Rothery'ego. Prawdziwą perełką jest jednak najspokojniejsza i najbardziej stonowana kompozycja "Chelsea Monday", w której odbiorcę czaruje najpierw łkająca gitara nałożona na głębokie brzmienie basu i prosty, automatycznie wystukiwany rytm, a dalej nostalgiczna, epicka solówka. Po takiej dawce romantyzmu, dynamiczny, wielowątkowy, miejscami wręcz agresywny "Forgotten Suns" brzmi prawie jak kawałek punkrockowy, będąc również dowodem tych mniej dostojnych korzeni muzyki Marillion.

"Script For a Jester's Tear" to bardzo udany, choć momentami nie do końca doszlifowany początek zespołowej historii. Mimo słyszalnych wpływów Genesis, Pink Floyd czy Jethro Tull Marillion od początku wypracował sobie oryginalny styl, który na wiele lat miał stanowić podstawę do ewolucji muzyki zespołu. Na debiucie odnaleźć też można kilka utworów, które bez dwóch zdań można nazwać klasyką zespołowej twórczości, a kilka wyjątkowych fragmentów (przede wszystkim środkowa część "The Web") to jedne z najlepszych rzeczy, jakie stworzono w całej historii rocka progresywnego. Mimo, że osobiście wolę kolejne płyty nagrane z Fishem, a także kilka pozycji z udziałem Steve'a Hogartha, doceniam również surowość debiutu oraz ambicję i pomysłowość, jakimi cechowali się członkowie Marillion w pierwszych latach swojej oceny. Stąd - mimo trochę niższej oceny - także tę pozycję uważam za obowiązkową dla każdego fana twórczości Anglików oraz miłośników rocka progresywnego.

Z wypuszczanych na rynek w późniejszych latach reedycji "Script For a Jester's Tear" warto zaopatrzyć się w ciągle dostępną na rynku dwupłytową wersję tego wydawnictwa. Dołączony do niej bonusowy CD zawiera w większości niepublikowane na pełnych płytach rarytasy, w tym pełną a nawet rozszerzoną zawartość wydanej w 1982 roku EP-ki "Market Square Heroes/Three Boats Down to a Candy". Ten trzyutworowy materiał przez wielu fanów jest otoczony prawdziwym kultem i traktowany jak właściwy debiut Marillion, mimo że nigdy nie doczekał się oficjalnego wydania. Umieszczone na nim piosenki to klasyki zespołowej twórczości, łączące rockową dynamikę i zadziorność z pierwszymi próbami progresywnych zagrywek wysokiego lotu. Zostały one nagrane w podobnym czasie co debiut, ale brzmią jeszcze surowiej, bardziej garażowo i mniej profesjonalnie niż płyta z 1983 roku. Pod względem muzycznym stanowią doskonałe uzupełnienie materiału ze "Script For a Jester's Tear". Pierwsze dwie, tytułowe kompozycje to Marillion w wersji dynamicznej, chwytliwej i rockowej (zwłaszcza pełen życia, wielobarwny "Market Square Heroes" ma inklinacje do bycia hitem dużego kalibru), jednak w największym stopniu uwagę przykuwa "Grendel". Ten prawie 20-minutowy kolos jest do dziś najdłuższym utworem napisanym przez angielski zespół. Mimo, że momentami czuć w nim pewną naiwność kompozytorską, do dziś robi duże wrażenie. Głównie ze względu na przyswajalność kompozycji, energię i witalność muzyków, a także ciekawe zmiany nastroju, w tym płynne przejścia od fragmentów klimatycznych i wyciszonych do szybkich, o wyraźnie rockowym, a nawet punkowym charakterze. Nie brakuje w nim też sporej dawki popisów instrumentalnych i świetnych pojedynków na solówki między Stevem Rotherym a Markiem Kellym. Całość została utrzymana w stylu, z którego znany i lubiany jest Marillion wśród fanów. Ostatnią z niepublikowanych rarytasów jest dołączony do singla "He Knows You Know" zwięzły, spokojnie płynący przed siebie "Charting the Single", który został zbudowany na monotonnie wybijanym, prostym rytmie oraz stylizowanym na brzmienie organów tle, do którego stopniowo dołączają pozostałe instrumenty. Kawałek nie jest zły, ale Marillion ma sporo lepszych w swojej bogatej dyskografii. Kompilację uzupełniają wersje demo "Chelsea Monday" i "He Knows You Know" - obie krótsze o około minutę od podstawowych, znanych ze "Script For a Jester's Tear", brzmiące dużo surowiej i bardziej mrocznie, jednak nie tak ciekawe, jak wersje płytowe (szczególnie "He Knows You Know" sporo zyskał w przyszłości). Ostatnim utworem z bonusowej płyty jest późniejsza, nagrana już w czasach "Fugazi", profesjonalna wersja "Market Square Heroes", która znalazła się na singlu "Punch and Judy". Robi ona jednak gorsze wrażenie od pierwowzoru, zarówno ze względu na słabsze zaangażowanie muzyków w grę, jak i zbyt duże upodobnienie - głównie za sprawą mocno "ejtisowego" brzmienia klawiszy - do typowych, softrockowych przebojów z przedostatniej dekady XX wieku.

Artysta: Marillion
Tytuł: Script For a Jester's Tear
Wytwórnia: EMI
Rok wydania: 1983
Gatunek: Rock Progresywny
Czas trwania: 46:41

Ocena muzyki

• « poprz.
• nast. »